آیین نامه ایمنی لیفتراک

باسمه تعالی

بخش اول: تعاریف :

لیفتراک: ماشینی است دارای یک دکل، شاخک و ملحقات که با توجه به نوع فعالیت برای حمل و نقل، جابجائی و انبار نمودن بارها در اشکال و ظرفیت های مختلف طراحی و ساخته می شود و متناسب با نوع کار و محیط از سوخت های فسیلی، گاز یا برق استفاده می کنند.

ظرفیت: حداکثر بار مجاز ایمن که توسط لیفتراک جابجا می شود و بوسیله کارخانه سازنده بر روی پلاک مشخصات ماشین درج شده است.

ملحقات لیفتراک: کلیه تجهیزاتی که توسط شرکت سازنده لیفتراک، مطابق با استانداردهای لازم برای حمل و جابجائی بارهای خاص به دکل یا شاخک لیفتراک اضافه می شود.

تجهیزات کنترلی: تجهیزاتی نظیر گیج ها ،کنترل کننده ها و نشانگر سرعت که به وسیله آنها وضعیت و عملکرد لیفتراک تحت کنترل در می آید.

بخش دوم: مقررات عمومی :

ماده ۱- رانندگان لیفتراک باید آموزش های لازم در خصوص نحوه صحیح کار و عملکرد ایمن لیفتراک را فرا گرفته و همچنین دارای گواهینامه ویژه لیفتراک باشند.

ماده ۲- رانندگان لیفتراک موظفند به هنگام کار از وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع کار استفاده نمایند.

ماده ۳- سوار نمودن و انتقال کارگران و دیگر افراد متفرقه توسط لیفتراک ممنوع است.

ماده ۴- در هنگام رانندگی با لیفتراک استفاده از کمربند ایمنی الزامی است.

ماده ۵- در صورتی که لیفتراک یا بار آن به هر علت دچار عدم تعادل یا واژگونی گردد، راننده نباید تا رفع کامل خطر از داخل کابین خارج شود.

ماده ۶ – چیدمان محصولات و مواد در طول مسیر و تقاطع کارگا ه ها باید به گونه ای باشد که راننده از دید کافی برخوردار گردد.

ماده ۷- محدوده عملیات و تردد لیفتراک در کارگاه باید به طور واضح و مشخص علامت گذاری گردد.

ماده ۸- تردد کارگران و افراد متفرقه در محدوده حرکت لیفتراک ممنوع است.

ماده ۹- کارفرما مکلف است با ایجاد نقاط و خطوط رنگ آمیزی شده ، محل های عبور و مرور کارگران و افراد متفرقه را مشخص نماید.

ماده ۱۰ – محدودیت سرعت حرکت لیفتراک در تمامی مسیرها باید مشخص و بر روی تابلوهای راهنما و هشدار دهنده نمایش داده شود.

ماده ۱۱ – درب های خروجی، کانال ها، موانع، حفاظ ها و ستونهای موجود در محوطه کارگاه که در مسیر تردد لیفتراک ها می باشند، باید بگونه ای رنگ آمیزی شوند که به سهولت قابل رویت باشند.

ماده ۱۲ – رنگ بدنه لیفتراک باید کاملا مشخص و متمایز از رنگ محیط باشد.

ماده ۱۳ – رانندگان لیفتراک مکلفند ضمن رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی از مسیرهای مشخص شده تردد نمایند.

ماده ۱۴ – توقف لیفتراک در مقابل تاسیسات مربوط به گاز، برق، آتش نشانی، پله های اضطراری، آسانسور و تجهیزات امدادی ممنوع است.

ماده ۱۵– حرکت لیفتراک فقط در صورتی مجاز است که شاخک های آن در پایین ترین حد ممکن قرار گرفته باشد.

ماده ۱۶ – رانندگان لیفتراک در هنگام رانندگی بایستی از انجام اعمالی نظیر خوردن، آشامیدن، استعمال دخانیات، صحبت با تلفن همراه و استفاده از داروهای خواب آور و هرگونه شوخی و اعمال غیر ایمن که باعث عدم تمرکز می گردد، خودداری نمایند.

ماده ۱۷ – محدوده عملیات لیفتراک باید کاملا صاف ، مسطح و دارای استحکام کافی و عاری از هرگونه لغزندگی باشد.

ماده ۱۸ – استفاده از لیفتراک و ملحقات آن برای حمل و جابجائی بار با ظرفیت بیش از حد مجاز ایمن ممنوع است.

ماده ۱۹ – کارفرما مکلف به استفاده از لیفتراک و ملحقات سالم، ایمن و متناسب با شرایط محیط کارگاه و نوع بار می باشد.

ماده ۲۰ – در حمل و نقل و جابجائی بارهایی که راننده از دید کافی برخوردار نمی باشد، انتخاب روش های ایمن برای جابجائی بار الزامی است.

ماده ۲۱ – حمل و جابجائی بارهای با طول زیاد و یا دارای نوسان باید در پائین ترین حد ممکن و با رعایت کلیه مسائل ایمنی صورت پذیرد.

ماده ۲۲ – جابجایی و حمل بار در صورتی که باعث عدم تعادل بار یا لیفتراک گردد ممنوع است.

ماده ۲۳ – سوار نمودن افراد یا اضافه کردن وزنه در عقب لیفتراک برای ایجاد تعادل ممنوع است.

ماده ۲۴ – ترمز ناگهانی لیفتراک برای تخلیه بار اکیدا ممنوع است.

ماده ۲۵ – برای جابه جایی بار، نباید آنرا با شاخک لیفتراک به جلو هل داد.

ماده ۲۶ – استفاده از دو یا چند لیفتراک برای حمل یک بار و یا افزایش ارتفاع عملکرد ممنوع است.

ماده ۲۷ – راننده لیفتراک باید در خصوص نحوه استفاده از ملحقات، آموزش های لازم را دیده و مستندات آن در پرونده وی ثبت و نگهداری گردد.

ماده ۲۸ – راننده لیفتراک باید آگاهی های لازم در خصوص نوع، حجم، وزن، مرکز ثقل و روش صحیح حمل بار را کسب نموده و از ایمن بودن مسیر های تردد اطمینان حاصل نماید.

ماده ۲۹ – بازدید کلیه قسمت های لیفتراک و ملحقات آن قبل از شروع هر شیفت کاری توسط راننده الزامی است.

ماده ۳۰ – بازرسی فنی کلیه قسمت های لیفتراک و ملحقات آن بعد از هرگونه تعمیرات و طی دوره های زمانی مطابق دستورالعمل های شرکت سازنده الزامی بوده و نتایج آن باید در پرونده لیفتراک ثبت و نگهداری شود.

ماده ۳۱ – هر لیفتراک باید دارای یک پرونده که حاوی دستورالعمل های شرکت سازنده و همچنین سوابق بازرسی های فنی، تعمیرات و روش های نگهداری است، باشد.

ماده ۳۲ – استفاده از لیفتراک و اجزاء آن بعنوان نردبان و یا جایگاه کار کارگران اکیدا ممنوع است.

ماده ۳۳ – حمل افراد توسط شاخک های لیفتراک یا پالت ممنوع است.

ماده ۳۴ – لیفتراک باید مجهز به اطاقک ایمن راننده ،کمربند ایمنی ، چراغ هشدار دهنده، آژیر، بوق دنده عقب، آینه های بغل و تجهیزات کنترلی باشد و همچنین برای کار در تاریکی به چراغهای مناسب جلو و عقب با نور کافی تجهیز گردد.

ماده ۳۵ – تردد و فعالیت لیفتراک ها در نزدیکی خطوط برق فشار قوی فقط با رعایت مقررات مربوط به حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق مجاز است.

ماده ۳۶ – راننده لیفتراک باید از رانندگی با دست ها و کفش های خیس، روغنی و یا آغشته به مواد لغزنده خودداری نماید.

ماده ۳۷ – اعضای بدن راننده و یا دیگر کارگران تحت هیچ عنوان نباید در بین قطعات متحرک لیفتراک قرار گیرد.

بخش سوم: مقررات اختصاصی :

ماده ۳۸ – قراردادن شاخک ها بر روی زمین، کشیدن ترمز دستی ،خاموش نمودن موتوروکلید قطع کن و خارج کردن کلید از سوئیچ قبل از ترک لیفتراک الزامی است.

ماده ۳۹ – حمل لیفتراک به طبقات باید توسط بالابر مخصوص حمل بار که متناسب با وزن و حجم لیفتراک است صورت پذیرد، در این حالت خاموش نمودن موتور، پائین کشیدن شاخک ها و کشیدن ترمز دستی الزامی است.

ماده ۴۰ – برای جابجائی بارهای ناهمگن مشخص نمو دن مرکز ثقل الزامی است و باید این مرکزثقل در وسط شاخک ها قرار گیرد.

ماده ۴۱ – انجام کلیه امورتعمیراتی و همچنین جوشکاری بر روی بدنه ،شاخک هاو ملحقات لیفتراک به منظور از بین بردن ترک ها و فرسودگی های سطحی ممنوع بوده و در صورت نیاز این امر فقط با نظارت شرکت سازنده مجاز است.

ماده ۴۲ – به منظور جابه جایی بارهائی که از ایستا یی کاملی بر روی شاخک های لیفتراک برخوردار نیستند باید از پالت های متناسب با نوع ،جنس و حجم آن استفاده نمود.

ماده ۴۳ – ایجاد زاویه منفی دکل برای جلوگیری از سقوط بار از روی شاخک های لیفتراک الزامی است.

ماده ۴۴ – قرارگیری نوک شاخک ها بر روی زمین برای تخلیه بار الزامی است.

ماده ۴۵ – در موقع حرکت یا روشن بودن لیفتراک بجز راننده ،کسی حق حضور بر روی بدنه یا داخل اطاقک را ندارد.

ماده ۴۶ – حضور،تردد و انجام هرگونه عملیات اجرایی و تعمیراتی در زیر شاخک ه ا یا ملحقات لیفتراک ممنوع است.

ماده ۴۷ – در فضاهای بسته که فاقد سیستم تهویه مناسب است، استفاده از لیفتراک های با موتور احتراقی ممنوع بوده وباید از لیفتراک های برقی استفاده گردد.

ماده ۴۸ – در زمان تعویض یا شارژ سیلندر گاز لیفتراک و همچنین تعویض و بازدید باطری لیفتراک برقی کارگران مسئول مربوطه باید به وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع کار مجهز باشند.

ماده ۴۹ – شارژ باطری لیفتراک های برقی باید در حضور مسئول مربوطه انجام گیرد.

ماده ۵۰ – صندلی لیفتراک باید دارای شرایط ارگونومی مناسب بوده و به طور پیوسته مورد بررسی قرار گرفته و در صورت مشاهده هرگونه عیب و نقص، تعمیر یا تعویض گردد.

ماده ۵۱ – سقف و بدنه کابین لیفتراک باید از استحکام کافی برخوردار بوده و با توجه به نوع کار و شرایط محیطی، ایمنی راننده را تامین نماید.

ماده ۵۲ – برای حمل پاتیل های مذاب باید از لیفتراک هایی که به این منظور طراحی و ساخته شده اند، استفاده نمود.

ماده ۵۳ – توقف لیفتراک های گازی در مجاورت شعله های باز، راه پله ، ورودی زیر زمین ، کف شوی فاضلاب ، چاله سرویس و کلیه اماکنی که احتمال تجمع گازهای ناشی از نشت گاز سیلندر لیفتراک را دارند، ممنوع است.

ماده ۵۴ – شیر گاز سیلندر لیفتراک گازی در زمان خاموش بودن باید بسته باشد.

ماده ۵۵ – به منظور پیشگیری از خطر انفجار و اشتعال ، تعویض کپسول های گاز باید با موتور خاموش و در خارج از محیط سر بسته کارگاهی و با نظارت سرپرست کارگاه و بارعایت کلیه مقررات ایمنی صورت پذیرد.

ماده ۵۶ – هنگام حمل و جابجایی بارها در سرازیری، راننده لیفتراک فقط مجاز به حرکت با دنده عقب می باشد.

بخش چهارم: سایر مقررات :

ماده ۵۷ – نصب لوح فلزی حاوی مشخصات فنی بر روی بدنه لیفتراک الزامی است.

ماده ۵۸ – رعایت دستورالعمل های شرکت سازنده برای کلیه عملیات بهره برداری و تعمیرات لیفتراک الزامی است.

ماده ۵۹ – بارهایی که احتمال ریزش، لغزش و یا سرخوردن آنها وجود دارد، باید بطور اطمینان بخشی مهار و سپس حمل گردند.

ماده ۶۰ – قرار دادن بارها برروی یکدیگر و یا داخل قفسه ها باید متناسب با ظرفیت بار و استقامت آنها باشد.

ماده ۶۱ – اخذ تائیدیه بازرسی فنی و سالیانه لیفتراک ها از شرکت سازنده و یا مراکز رسمی و معتبر مورد تایید وزارت کار و امور اجتماعی الزامی است.

ماده ۶۲ – استفاده از شعله باز برای نشت یابی گاز در لیفتراک های گازی اکیدا ممنوع است

ماده ۶۳ – با عنایت به ماده ۸۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران؛ کلیه وارد کنندگان، تولیدکنندگان،فروشندگان ، عرضه کنندگان و بهره برداری کنندگان از ماشین های لیفتراک مکلف به رعایت استاندارد تولید و موارد حفاظتی و ایمنی که در کتابچه اطلاعات فنی لحاظ می شود، می باشند.

ماده ۶۴ – مسئولیت رعای ت مقررات این آئین نامه بر عهده کارفرمای کارگاه بوده و در صورت وقوع هرگونه حادثه به دلیل عدم توجه کارفرما به الزامات قانونی، مکلف به جبران کلیه خسارات وارده به زیان دیدگان میباشد.

این آیین نامه ایمنی لیفتراک مشتمل بر ۴ فصل و ۶۴ ماده به استناد مواد ۸۵ و ۹۱ قانون کار جمهوری اسلامی ۱۳۸۷ توسط شورای عالی حفاظت فنی تهِیه و در تاریخ ۲۹/۸/۱۳۸۷ ایران در جلسه مورخ ۱۳/۱۱/۱۳۸۷ به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسیده است.